Tarnów: wracają dzikie gęsi!

Po raz pierwszy tego roku w nocy z 1 na 2 lutego tarnowianie mogli usłyszeć około drugiej w nocy krzyk dzikich gęsi, wracających z zimowisk. Były to gęsi zbożowe, wracające z zimowisk nad Atlantykiem i południu Europy. U nas posiewnice, jak nazywają gęsi zbożowe,gniazdują nielicznie na zachodzie Polski i na jeziorach mazurskich.

Także w ciągu dnia, w niedzielę 2 lutego, przed południem na czystym, błękitnym niebie i przy ostrym jasnym słońcu można było dostrzec klucze tych dzikich gęsi. Wracały tam, gdzie ich stałe siedziby- do Laponii i Skandynawii. To właśnie nad Tarnowem przebiega ich powrotny szlak, zwiastujący zarazem wczesną wiosnę. W naszym regionie czasami zapadają na popas na polach oziminy na Wisłą, najczęściej w rejonie gminy Bolesław, gdzie wyskubują zielone, dopiero co wzeszłe zboże. Czasami spędzają tu noc.

Na przelotach pojawiają się też gęsi gęgawy, zdążające w kierunku północno-wschodnim. W Małopolsce są one gatunkiem skrajnie nielicznym:doliczono się zaledwie kilkudziesięciu ( od 40 do 80) par tych ptaków które tu gniazdują. Spotkać je można min. nad jeziorem Rożnowskim. Na żer wylatują na pola i łąki, a że są bardzo płochliwe i czują się niepewnie, pędzą bardziej nocny niż dzienny tryb życia. Na przelotach mają zwyczaj zapadać na rozległych rozlewiskach, ale nie sposób podejść do nich nawet na odległość strzału, bo na widok człowieka wszystkie naraz z głośnym gęganiem odlatują. W niedzielę 2 lutego przed południem widziałem kilkanaście gęsi gęgawych odpoczywających na stawach hodowlanych w Krzyżu.

Jak pisze w „Ptakach ziem polskich” wybitny polski ornitolog prof. Jan Sokołowski” pisklę dzikiej gęsi początkowo nie odróżnia rodziców, i przywiązuje się do każdej żywej istoty z którą bodaj na chwilę zetknie się po przyjściu na świat. Już na drugi dzień odnosi się do takiego człowieka jak do własnej matki, natomiast na widok dorosłej gęsi…ucieka! Profesor podsunął dwóm młodym gąskom pieska i te uznały go za swoją matkę, stale przebywając w jego towarzystwie, a nawet śpiąc na jego boku, co psiak znosił z podziwu godną wyrozumiałością…

Właściwych dla gatunku zachowań gęsi gęgawe uczą się od prawowitych rodziców. Jeżeli młode dzikie gęsi pozbawione takiej nauki wypuścić na staw, nie odlecą w jesieni, bo nie widziały i nie doświadczyły tego zwyczaju od dorosłych. Wprawdzie z niepokojem z powodu pory rokuj zrywają się do lotu, ale ostatecznie zostają na miejscu. Rzecz ma się zupełnie inaczej niż u młodej kukułki, która nie zna rodziców i chociaż wychowywana w obcym gnieździe wie, że kiedy nadejdzie właściwa pora należy wędrować w instynktownie obranym kierunku choć nigdy się tego obyczaju nie nauczyła od rodziców i wędruje w samotności do „ciepłych krajów”…

W lutym warto będzie nie raz spojrzeć w niebo, zwłaszcza tuż przed zmrokiem, kiedy to najczęściej jest szansa zobaczyć klucze wędrownych dzikich gęsi. Ich przeloty trwać będą także przez cały marzec.

Zygmunt Szych